เซี่ยงไฮ้เตรียมทะยาน ออกมาตรการดึงดูดเด็กพรสวรรค์ระลอกใหม่ (ตอน 2) โดย ดร.ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร

เซี่ยงไฮ้เตรียมทะยาน ออกมาตรการดึงดูดเด็กพรสวรรค์ระลอกใหม่ (ตอน 2) โดย ดร.ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร รองประธานและเลขาธิการหอการค้าไทยในจีน

มาคุยกันต่อว่า เซี่ยงไฮ้เดินหน้าปฏิรูประบบการเสริมสร้าง “เด็กพรสวรรค์” ให้กลายเป็นกลไกสำคัญในการดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศและการพัฒนาคุณภาพสูงได้อย่างไร เซี่ยงไฮ้ทำอะไรบ้าง ...

สิ่งแรกที่ต้องพูดถึงก็คือ การผ่อนคลายข้อจำกัดและกำหนดนโยบายจูงใจเพื่อสร้างความความมีชีวาของตลาดการจ้างงานและเอื้อประโยชน์แก่ผู้เชี่ยวชาญ สิ่งนี้มิได้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ เพราะรัฐบาลเซี่ยงไฮ้กำหนดแนวทาง เตรียมแผน และดำเนินการมาอย่างเป็นระบบและต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา 

ย้อนกลับไปในปี 2015 เซี่ยงไฮ้นับเป็นเมืองต้นแบบที่ประกาศแนวทางการดำเนินงาน “20 มาตรการสำหรับคนที่มีพรสวรรค์” เพื่อการปฎิรูปเชิงลึกเกี่ยวกับกลไกการทำงานของผู้เชี่ยวชาญเพื่อส่งเสริมนวัตกรรมและการเป็นผู้ประกอบการ บางคนจะรู้จักผ่าน “20 Measures for Talents”

ในปี 2016 เซี่ยงไฮ้ก็ต่อยอดด้วยการประกาศ 30 มาตรการเพื่อเร่งรัดการดำเนินงานในการก่อสร้างศูนย์นวัตกรรมด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี “ระดับโลก” อาทิ การผ่อนคลายหลักเกณฑ์การพํานักถาวรสําหรับผู้ที่จบการศึกษาระดับปริญญาเอก และการอํานวยความสะดวกในการแลกเปลี่ยนบุคลากรและการจ้างงานชาวต่างชาติ

ครั้นพอเข้าปี 2020 ซึ่งเป็นช่วงที่จีนเผชิญกับวิกฤติโควิด เซี่ยงไฮ้ก็ยังเดินหน้าเรื่องนี้ต่อไปโดยได้ออกหลายกลยุทธ์การดำเนินการพัฒนาที่อาศัยผู้ที่มีพรสวรรค์เป็น “กลไกนำ” ในยุคใหม่ของเซี่ยงไฮ้

เห็นเซี่ยงไฮ้ “นำร่อง” แบบนี้แล้ว ก็อย่าคิดว่าเซี่ยงไฮ้ต้องเดินอย่างเดียวดาย เพราะในแผนพัฒนา 5 ปีฉบับที่ 14 (2021-2025) ของจีนก็ระบุถึงประเด็นการพัฒนาคนที่มีพรสวรรค์ในเซี่ยงไฮ้

สิ่งนี้สะท้อนว่า รัฐบาลกลางของจีนตระหนักถึงความสำคัญในเรื่องทรัพยากรมนุษย์ที่เป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาระบบนิเวศน์ และอนุญาตให้เซี่ยงไฮ้เสริมสร้างความแข็งแกร่งในการรวบรวม “มืออาชีพ” ของจีนและต่างชาติมาไว้ในพื้นที่ในระยะยาว ผ่านการกำหนดเป้าหมายและภารกิจที่เกี่ยวข้องไว้อย่างชัดเจน 

พอรัฐบาลกลางเปิด “ไฟเขียว” เซี่ยงไฮ้ก็ “เร่งเครื่อง” ในทันที โดยในปี 2021 เซี่ยงไฮ้ก็ออกระเบียบสำหรับการสนับสนุนการพัฒนาคนที่มีพรสวรรค์ใน 5 เมืองใหม่เพื่อขยายพื้นที่การพัฒนาในเชิงภูมิศาสตร์ อันได้แก่ เขตเจียติ้ง (Jiading) ชิงผู่ (Qingpu)ซงเจียง (Songjiang) เฟิ้งเสียน (Fengxian) และหนานหุ่ย (Nanhui) ซึ่งเป็นพื้นที่เป้าหมายใหม่รอบนอกของนครเซี่ยงไฮ้

เราเห็นการทุ่มฝึกอบรมเยาวชนที่มีความสามารถในการวิจัยขั้นพื้นฐานและสนับสนุนเยาวชนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่โดดเด่นประมาณ 5,000 คนในแต่ละปีโดยหนึ่งในมาตรการจูงใจก็ได้แก่ การให้เงินอุดหนุนค่าครองชีพปีละ 150,000 หยวนเป็นเวลา2 ปีสำหรับนักวิจัยระดับหลังปริญญาเอกที่มีอายุต่ํากว่า 36 ปี

สวนไฮเทคจางเจียง (Zhangjiang Hi-Tech Park) นิคมอุตสาหกรรมเทคโนโลยีระดับสูงแห่งแรกของเซี่ยงไฮ้ที่รวบรวมสำนักงานและศูนย์วิจัยและพัฒนาของกิจการข้ามชาติ ยังได้เปิดตัวโครงการนําร่องพิเศษเพื่อการปฏิรูปบุคลากรระดับปริญญาโทและปริญญาเดอกด้านวิศวกรรมศาสตร์ โดยในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา โครงการนี้ได้คัดเลือกนักศึกษาระดับปริญญาโทและสูงกว่ามากกว่า 200 คน

และก่อนหน้านี้ไม่นาน ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีสู่ความเป็นเลิศแห่งชาติในจางเจียงยังได้ถูกยกระดับให้เป็น “สถาบันวิจัยนวัตกรรมวิศวกรดีเด่นแห่งชาติ” เพื่อพัฒนาขึ้นเป็นเวทีการเรียนรู้เชิงปฏิบัติแก่ผู้เชี่ยวชาญในอุตสาหกรรมเป้าหมาย การวิจัยทางวิทยาศาสตร์ การสร้างนวัตกรรมและการเป็นผู้ประกอบการ

นอกจากนี้ เซี่ยงไฮ้ยังมุ่งมั่นในการสร้างชุนชนพันธมิตรของผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง และได้รวบรวมกลุ่มผู้ชำนาญการระดับโลกในการวิจัยพื้นฐานและเทคโนโลยีหลักผ่านการใช้ประโยชน์จากแพลตฟอร์มด้านวิทยาศาสตร์ที่สําคัญ 

เช่น Shanghai Synchrotron Radiation Facility, Shanghai Super-Intense Ultra-Fast Laser Facility, Soft X-Ray และ National Center for Protein Science

เฉพาะ Shanghai Synchrotron Radiation Facility ก็ดึงดูดนักวิทยาศาสตร์เกือบ 30,000 คนจากทั่วโลกเข้ามาอยู่ในชุมชน และตีพิมพ์เอกสารวิชาการเกือบ 7,000 ฉบับในช่วงที่ผ่านมา

และเพื่อให้ระบบนิเวศน์แข็งแกร่ง มีประสิทธิภาพ และยืดหยุ่น เซี่ยงไฮ้ยังสนับสนุนนักวิจัยในการริเริ่มและเข้าร่วมในโครงการสําคัญ และพัฒนาศักยภาพอุตสาหกรรมเป้าหมาย โดยเฉพาะวงจรรวม ชีวการแพทย์ และปัญญาประดิษฐ์ ผ่านหลากหลายแพลตฟอร์ม อาทิ ศูนย์นวัตกรรมอุตสาหกรรมระดับชาติศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีสวนอุตสาหกรรม สวนวิทยาศาสตร์ และศูนย์บ่มเพาะรวมนับ 1,000 แห่ง รวมถึงการพัฒนาระบบเทคโนโลยี การเงิน และทรัพย์สินทางปัญญาเพื่อให้บริการมีต้นทุนที่ต่ํา สะดวก และครอบคลุมตลอดห่วงโซ่อุตสาหกรรม

แม้กระทั่งในปี2023 เซี่ยงไฮ้ก็ยังคงเสริมพลังการกระจายอำนาจและผ่อนคลายกฎระเบียบเพื่อกระตุ้นนวัตกรรมด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งช่วยเสริมสร้างความกระชุ่มกระชวยในวงการนวัตกรรมและสนับสนุนธุรกิจและคนที่มีพรสวรรค์หลากหลายประเภท

นอกจากนี้ เซี่ยงไฮ้ยังคงลดเลิกการขั้นตอนการพิจารณาอนุมัติและการยื่นเอกสารเกี่ยวกับการสรรหาผู้ที่มีพรสวรรค์อยู่ต่อไป และยังรวมไปถึงระบบการประเมินตําแหน่งการเคลื่อนย้ายบุคลากรและกระบวนการอื่นๆ เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีอิสระมากขึ้นในการสรรหาบุคลากร

โดยรัฐบาลได้มอบอำนาจในการแต่งตั้ง การประเมิน และการกระจายรายได้ให้กับนายจ้าง และเปิดทางให้มหาวิทยาลัยสถาบันวิจัย และองค์กรอื่นๆ สามารถดึงดูดผู้เชี่ยวชาญได้อย่างอิสระภายใต้โควต้าที่กำหนด ว่าง่ายๆ รัฐบาลคุมในภาพใหญ๋ และเปิดทางให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีอิสระในการคัดสรรบุคลากรที่มีความสามารถเฉพาะทาง ทั้งชาวจีนและต่างชาติ ได้ตามที่ต้องการ

เท่านั้นไม่พอ เซี่ยงไฮ้ยังได้เปิดตัวแผนการดำเนินงานเพื่อการปฏิรูปกลไกการประเมินขีดความสามารถ ซึ่งมุ่งเน้นไปที่หลักเกณฑ์ใหม่ อาทิ ลักษณะทางศีลธรรมความสามารถประสิทธิภาพและการมีส่วนร่วม

“พลังเสริม” ที่เข้ามาผ่านตำแหน่งงานใหม่ที่รอบด้าน ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ และขยายช่องทางสำหรับผู้เชี่ยวชาญที่สอดคล้องกับความต้องการของมหาวิทยาลัย สถาบันวิจัย และกิจการในอุตสาหกรรมเป้าหมายที่กำหนดไว้ 

สิ่งนี้กำลังทำให้เซี่ยงไฮ้มีเครื่องสร้าง “เด็กพรสวรรค์” ยุคใหม่ที่ทรงพลังมาก เพราะผู้เชี่ยวชาญใหม่ อาทิ คณาจารย์ และผู้วิจัย มีความสามารถระดับแนวหน้า ประสบการณ์สูง และจรรยาบรรณการสอนเป็นที่ยอมรับ ประการสำคัญ ส่วนใหญ่ยังอยู่ในวัยหนุ่มสาวที่เต็มไปด้วยศักยภาพในระยะยาว

โดยเกือบ 1 ใน 3 ของบุคลากรเหล่านี้ล้วนมีส่วนร่วมในโครงการที่มีความสำคัญในระดับชาติและเซี่ยงไฮ้ เกือบ 85% เป็นนักวิชาการรุ่นใหม่ที่มีอายุต่ํากว่า 45 ปีและราว 95% มีประสบการณ์ด้านการศึกษาและการทำงานในต่างประเทศ

ดังนั้น เพื่อให้การพัฒนาการวิจัยและพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเกิดเป็นรูปธรรม เซี่ยงไฮ้จึงให้ความสำคัญกับการจัดตั้งสถาบันวิจัยและพัฒนารูปแบบที่มีคุณลักษณะพิเศษ อาทิ ระดับการบริหารที่ยืดหยุ่นในเรื่องตำแหน่ง ระดับเงินเดือนที่ไร้เพดาน และการจัดการงบประมาณแบบบูรณาการ

นอกจากนี้ เซี่ยงไฮ้ยังจะสร้างระบบความรับผิดชอบของหัวหน้าทีมนักวิทยาศาสตร์เพื่อให้ผู้เชี่ยวชาญที่มีความสามารถระดับสูงมีสิทธิ์และอิสระในการตัดสินใจเกี่ยวกับบุคลากรการเงิน และอื่นๆ 

ขอยกยอดไปคุยกันต่อในตอนหน้า ...

ภาพจาก AFP