เมื่อจีนใช้มังกรน้อย พลิกฟื้นชนบท (ตอน 1) โดย ดร.ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร

ปรากฏการณ์ดังกล่าวชัดเจนขึ้นโดยลำดับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงปลายวาระที่ 2 ของการดำรงตำแหน่งผู้นำจีนของสี จิ้นผิง จีนก็ประกาศแคมเปญที่รู้จักกันในนาม “การสร้างความกระชุ่มกระชวยให้กับพื้นที่ชนบท” (Rural Revitalization) ที่ถูกใช้เป็น “นโยบายใหม่” ในการพลิกฟื้นและผลักดันการพัฒนาเศรษฐกิจของจีนในยุคหน้า 

แน่นอนว่า แคมเปญดังกล่าว “โดนใจ” เกษตรกรและคนจีนหลายร้อยล้านคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ชนบท จนนำไปสู่กระแสความนิยมในตัวของสี จิ้นผิง ในระดับที่สูงเป็นประวัติการณ์ และมีส่วนสำคัญที่ทำให้การต่อเทอม 3 เป็นไปอย่างราบรื่น 

ภายหลังการเข้ารับตำแหน่งในวาระที่ 3 อย่างเป็นทางการเมื่อเดือนมีนาคม 2023 สี จิ้นผิงก็ผลักดันนโยบายดังกล่าวตามที่ประกาศไว้ด้วยการเปิดตัว “แผนการสร้างความกระชุ่มกระชวยให้กับพื้นที่ชนบทปี 2024-2027” ในเวลาต่อมา

แผนฯ ดังกล่าวมุ่งเน้นที่จะปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ของผู้คนในชนบท เพิ่มผลิตภาพด้านการเกษตร และส่งเสริมการพัฒนาระหว่างชุมชนเมือง-ชนบทให้มีความสมดุลมากขึ้น 

หรืออาจกล่าวได้ว่า แผนฯ นี้ให้ความสำคัญกับ “การพัฒนาคุณภาพสูง” อย่างรอบด้าน “การยกระดับมาตรฐานความเป็นอยู่” เพื่อ “ต่อยอด” ความสำเร็จในการเอาชนะปัญหาความยากจนที่ดำเนินมาก่อนหน้านี้ และ “ป้องกัน” มิให้คนจีนกลับไปสู่ฐานะยากจนอีกครั้ง และมุ่งสู่ “การลดความเหลื่อมล้ำ” ระหว่างชุมชนเมืองและชนบท

เราจึงเห็นการให้ความสำคัญกับการส่งเสริมความทันสมัยในพื้นที่ชนบทในหลายส่วน อาทิ การทำฟาร์มออแกนิกส์และเกษตรมาตรฐานสูง/เกษตรแปลงใหญ่ (เพิ่มเครื่องจักรเครื่องมือขนาดใหญ่และระบบชลประทาน) การทำเกษตรอัจฉริยะ (นำเครื่องมือและอุปกรณ์อัตโนมัติและเทคโนโลยีดิจิตัลมาช่วยเพิ่มผลิตภาพ) และการแปรรูปสินค้าเกษตรเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม 

รวมไปถึงการสร้างช่องทางจัดจำหน่ายสินค้ารูปแบบใหม่ อาทิ อี-คอมเมิร์ซ (E-Commerce) ผ่านหมู่บ้านดิจิตัล (Digital Villages) การส่งเสริมการท่องเที่ยวด้านการเกษตร (Agri-Tourism) และการพัฒนาพลังงานสีเขียว (Green Energy)

การทำให้สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นในพื้นที่ชนบทอันกว้างใหญ่ไพศาลและเกี่ยวข้องกับผู้คนหลายร้อยล้านคนของจีนอย่างเป็นรูปธรรมในเวลาอันสั้นไม่ได้เกิดขึ้นง่ายๆ แต่ต้องอาศัยความทุ่มเทและทรัพยากรมากมาย รวมไปถึงความจริงจังและความสร้างสรรค์ในการดำเนินงานที่ครอบคลุมอย่างรอบด้านทั้งระบบนิเวศน์

ความท้าทายดังกล่าวดูจะเพิ่มมากขึ้นเมื่อจีนพยายามดึงเอาคนหนุ่มสาวจากในเมืองกลับสู่พื้นที่ชนบท ในด้านหนึ่ง คนหนุ่มสาวเหล่านี้อาจมาพร้อมกับความรู้ ประสบการณ์ และเครือข่ายในการประกอบธุรกิจ ในอีกด้านหนึ่ง คนเหล่านี้ก็อาจคุ้นชินกับความสะดวกสบายของโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งอำนวยความสะดวกในชุมชนเมือง 

จีนจึงวางแผนที่จะสร้าง “หมู่บ้านน่าอยู่” ผ่านการปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น โครงข่ายถนน และระบบสื่อสาร 4G-5G ตลอดจนแหล่งผลิตพลังงานสะอาด เพื่อปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ในพื้นที่ชนบท

ประเด็นนี้มีความน่าสนใจอยู่ไม่น้อย รัฐบาลจีนตระหนักดีว่า ช่องทางการโฆษณาประชาสัมพันธ์และการจัดจำหน่ายผ่านอีคอมเมิร์ซเป็นเพียงส่วนหนึ่งของการพัฒนาโอกาสทางธุรกิจ เพราะในทางปฏิบัติ สินค้าเกษตรในพื้นที่ชนบทก็ต้องถูกจัดส่งไปถึงมือผู้บริโภคในชุมชนเมืองและต่างประเทศ

เพื่อประโยชน์ในวงกว้างอย่างเป็นรูปธรรม รัฐบาลจีนจึงไม่เพียงให้ความสำคัญลงทุนก่อสร้างและพัฒนาโครงข่ายถนน รถไฟความเร็วสูง การสื่อสาร และสภาพแวดล้อมภายในพื้นที่ชนบทเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมถึงโครงข่ายการขนส่งและสื่อสารที่เชื่อมโยงระหว่างเมืองและชนบทควบคู่ไปด้วย

อย่างที่เรียนไปว่าหนึ่งในกลยุทธ์สำคัญก็ได้แก่ การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ที่ต้องการดึงนักท่องเที่ยวและกำลังซื้อจากในเมืองมาสู่ชนบท การเดินทางที่สะดวกและรวดเร็วก็นับเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้การท่องเที่ยวในพื้นที่ชนบทมีความน่าสนใจมากขึ้น 

นอกจากนี้ “จริต” ของนักท่องเที่ยวในยุคหลังที่ขยายกรอบจากพฤติกรรม “ชิมและช้อป” ไปครอบคลุม “แช๊ะแล้วแชร์” และยังต้องการเกาะติดกับเครือข่ายอย่างใกล้ชิดแทบตลอดเวลา ก็ทำให้การมีบริการ “เครื่องแต่งกาย” ในวัฒนธรรมท้องถิ่น และมุมถ่ายภาพสวยๆ ที่แปลกตา พร้อมกับระบบสื่อสารที่มีประสิทธิภาพในพื้นที่ชนบทเป็น “เสน่ห์” ที่คนรุ่นใหม่ชวนหลงใหล

นี่เองที่ทำให้รัฐบาลจีนเกิดช่องทางในการ “รักษา สืบสาน และต่อยอด” วัฒนธรรมท้องถิ่นเอาไว้ และเพื่อให้นักท่องเที่ยวต่างบ้านต่างเมืองได้มีโอกาสสัมผัส บางพื้นที่ถึงขนาด “ว่าจ้าง” ให้คนท้องถิ่นแต่งหน้า ทำผม และสวมใส่เสื้อผ้าที่มีกลิ่นอายของวัฒนธรรมท้องถิ่นเลยก็มี ประการสำคัญ การดำเนินการดังกล่าวยังช่วยเสริมสร้างความภาคภูมิใจให้เกิดขึ้นในหมู่คนในชนบทอีกด้วย

เราไปคุยกันต่อตอนหน้าว่า รัฐบาลจีนออกมาตรการอะไรอีกบ้างเพื่อดึงดูด “มังกรน้อย” กลับสู่พื้นที่ในชนบท ...