จีนปฏิวัติอุตสาหกรรมโลกครั้งที่ 4 ด้วย New-Quality Productive Forces (ตอน 2)

โดย “New” สะท้อนถึงการบรรลุความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีที่สำคัญและยิ่งใหญ่ ขณะที่ “Quality” หมายถึง การพัฒนาคุณภาพสูงที่แตกต่างจากโมเดลการพัฒนาแบบดั้งเดิม 

เรากำลังพูดถึงการบูรณาการของเทคโนโลยีใหม่ พลังงานใหม่ อุตสาหกรรมใหม่ และเศรษฐกิจดิจิตัลที่นำไปสู่

 1) ผลิตภาพที่ล้ำสมัย มีลักษณะพิเศษ และมุ่งเน้นอนาคต   2) ผลิตภาพระดับสูงแบบก้าวกระโดดเชิงปฏิวัติ และ  3) ผลิตภาพที่มีความอัจฉริยะ พลังการประมวลผลสูง และคุณภาพสูง

กำลังการผลิตคุณภาพใหม่ทำหน้าที่ในหลายส่วน ตั้งแต่การช่วยส่งเสริมการก้าวกระโดดเชิง “คุณภาพ” ผ่านความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยี การขับเคลื่อนการปรับโครงสร้างและการยกระดับอุตสาหกรรม การเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรทรัพยากร การเสริมสร้างตัวขับเคลื่อนและความได้เปรียบของการพัฒนาใหม่ และการบรรลุการพัฒนาเศรษฐกิจคุณภาพสูง 

นั่นหมายความว่า เราใม่ได้พูดถึงเพียงผลผลิตที่เพิ่มขึ้น แต่หมายรวมถึงการผลิตที่ชาญฉลาดขึ้น สะอาดขึ้น และก่อให้เกิดมูลค่าที่สูงขึ้น โดยมีหัวใจหลักอยู่ที่การเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญของผลิตภาพโดยรวม (Total Factor Productivity)

หรืออาจกล่าวได้ว่า กำลังการผลิตคุณภาพใหม่เป็นตัวเพิ่มความกระชุ่มกระชวยและโมเมนตัมให้กับการเติบโตทางเศรษฐกิจผ่านการส่งเสริมการเพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับโครงสร้างการผลิต และการปรับเปลี่ยนอุตสาหกรรมดั้งเดิมไปสู่อุตสาหกรรมใหม่แห่งโลกอนาคต 

ในชั้นนี้ จีนได้เริ่มนำเอาข้อมูลที่เกี่ยวข้องในปี 2021-2022 ไปทดลองคิดคำนวณ “ผลผลิตโดยรวม” เพื่อพิสูจน์ความแม่นยำและความน่าเชื่อถือภายใต้หลักการของกำลังการผลิตคุณภาพใหม่ในหลายส่วน 

ทั้งระดับระหว่างประเทศหลายสิบประเทศทั่วโลก กลุ่มเมืองหลัก 3 ภูมิภาคของจีน (จิงจินจี้ ปากแม่น้ำแยงซีเกียง และ GBA) ระดับเมืองของจีนในกว่า 280 เมืองจำแนกตามภูมิภาค (ตะวันออก ตอนกลาง ตะวันตก และตะวันออกเฉียงเหนือ) และภาคเกษตรกรรม 30 มณฑล/มหานคร และระดับภูมิภาคของจีน ซึ่งได้ผลสรุปที่น่าสนใจอย่างมาก

นั่นหมายความว่า อดใจรออีกหน่อย เราอาจได้เห็นการนำเสนอตัวเลขเศรษฐกิจและประสิทธิภาพการใช้ปัจจัยการผลิตโดยรวมของจีนและนานาประเทศภายใต้แนวคิดของกำลังการผลิตคุณภาพใหม่ รวมทั้งปัจจัยที่มีผลกระทบต่อกำลังการผลิตคุณภาพใหม่ในอนาคตอันใกล้เป็นแน่  

จากแนวคิดดังกล่าวจะเห็นได้ว่า การพัฒนากำลังการผลิตคุณภาพใหม่มี “คำสำคัญ” (Key Words) ที่เกี่ยวข้องอยู่มากมายหลายคำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคำว่า “อุตสาหกรรมใหม่” “กำลังขับเคลื่อนใหม่” “รูปแบบใหม่” “นวัตกรรมด้านเทคโนโลยี” “ความริเริ่มสร้างสรรค์” และ “ความก้าวหน้า” หรือหากมองไกลออกไปในมิติความยั่งยืนก็อาจนึกถึงคำว่า “การพัฒนาสีเขียว” “เทคโนโลยีสีเขียว” และ “ผลิตภาพสีเขียว” เป็นต้น

แนวคิดดังกล่าวอุบัติขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 21 จนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นยุคที่กระแสโลกาภิวัตน์กำลังเบ่งบาน (หรืออาจกำลังจะแห้งเหี่ยวลงอันเนื่องจากสงครามการค้า 2.0) และเต็มไปด้วยนวัตกรรมบนพื้นฐานด้านเทคโนโลยี จนผู้คนเริ่มคิดต่อว่าโลกกำลังอยู่ในยุคของการปฏิรูปอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 กันแล้ว 

ผมประเมินว่า โดยที่กระแสดังกล่าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของนวัตกรรมด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จะดำรงอยู่กับมวลมนุษยชาติไปอีกยาวนาน อย่างน้อยก็จนถึงกลางศตวรรษที่ 21 (หากโลกไม่ประสบอุบัติเหตุจากอภิมหาสงครามซะก่อน) และด้วยการบูรณาการนวัตกรรมเหล่านั้นในวงกว้าง เราจึงน่าจะเห็นความเจริญของโลกแบบ “ก้าวกระโดด” อีกครั้งในช่วงเวลาดังกล่าว

กำลังการผลิตคุณภาพใหม่จึงไม่ได้หมายถึงเทคโนโลยีใดเป็นการเฉพาะ แต่เป็นตัวแปรสำคัญสำหรับการปฏิวัติอุตสาหกรรมโลกครั้งใหม่ เฉกเช่นเดียวกับที่จักรกลไอน้ำ ไฟฟ้า และข้อมูลสารสนเทศมีในการปฏิวัติอุตสาหกรรมโลก 3 ครั้งที่ผ่านมา หากเป็นเช่นนั้นจริง ก็ยังอาจสะท้อนถึงความจำเป็นเร่งด่วนสำหรับการพัฒนาเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนโดยนวัตกรรม 

การมาของปัญญาประดิษฐ์และการแปลงสู่ดิจิตัลนับเป็นตัวแปรสำคัญที่ทำให้เราสามารถประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในกระบวนการผลิต การจัดสรรทรัพยากรเพื่อประโยชน์สูงสุด และการเพิ่มความยืดหยุ่นในการผลิตและความเร็วในการตอบสนองผ่านการตัดสินใจที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูลขนาดใหญ่

ผมกำลังบอกว่า ปัจจัยการผลิตคุณภาพใหม่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมด้านเทคโนโลยี การจัดการ บริการ และด้านอื่นๆ ในการเพิ่มประสิทธิภาพและคุณภาพการผลิต ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน โดยไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะภาคอุตสาหกรรม แต่แทรกซึมไปถึงภาคเกษตรกรรม และภาคบริการ ที่อาจไม่ปรากฎหรือไม่มีบทบาทในสมการทางเศรษฐศาสตร์แบบดั้งเดิม

คำถามสำคัญที่เกิดขึ้นตามมาก็คือ กำลังการผลิตคุณภาพสูงใหม่แตกต่างในแง่มุมไหนบ้างจากกำลังการผลิตแบบดั้งเดิม? ซึ่งผมสรุปออกมาได้เป็น 3 ส่วนดังนี้

1. กำลังการผลิตที่ขับเคลื่อนโดยเทคโนโลยี (Technology-Driven Force) กำลังการผลิตคุณภาพใหม่ที่ใช้เทคโนโลยีเป็นแกนหลัก ส่งเสริมการปรับเปลี่ยนวิธีการผลิตและโครงสร้างอุตสาหกรรมผ่านนวัตกรรมบนพื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งแตกต่างจากกำลังการผลิตแบบดั้งเดิมที่พึ่งพาทรัพยากรและแรงงานเป็นสำคัญ ความความแตกต่างนี้เองที่ช่วยยกระดับประสิทธิภาพและคุณภาพการผลิตให้เกิดขึ้นตามมา
2. การเพิ่มระดับของข้อมูลสารสนเทศ (Enhancement of Intelligence Level) กำลังการผลิตคุณภาพใหม่เกี่ยวข้องกับการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศสมัยใหม่ อาทิ ปัญญาประดิษฐ์และข้อมูลขนาดใหญ่ในกระบวนการผลิต ซึ่งนำไปสู่ระบบอัตโนมัติและความอัจฉริยะด้านการผลิต และตามมาด้วยความล้ำสมัย ความยืดหยุ่น และประสิทธิภาพของการผลิตอย่างที่ไม่เคยมีหรือมีอยู่น้อยในกำลังการผลิตดั้งเดิม
3. การพัฒนาสีเขียวและยั่งยืน (Green and Sustainable Development) กำลังการผลิตคุณภาพใหม่มุ่งเน้นการปกป้องสิ่งแวดล้อมและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างยั่งยืน โดยการรับเอาเทคโนโลยีการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและโมเดลเศรษฐกิจหมุนเวียนมาประยุกต์ใช้ เพื่อลดความเสียหายของสิ่งแวดล้อมและส่งเสริมการปรับเปลี่ยนสู่เศรษฐกิจสีเขียวและคาร์บอนต่ำ ซึ่งต่างจากกำลังการผลิตดั้งเดิมที่อยู่บนพื้นฐานของการใช้พลังงานสูงและก่อให้เกิดมลพิษมาก

เพื่อพัฒนากำลังการผลิตคุณภาพใหม่ จีนต้องดำเนินงานอะไร? อย่างไร? และคาดว่าจะมีผลกระทบต่อภาคส่วนอื่นอย่างไรบ้าง? โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจ้างงานที่หลายคนกังวลใจ คุยกันต่อตอนหน้าครับ ...