รู้ทัน "คอเลสเตอรอลสูง" เปิดปัจจัยเสี่ยง และ วิธีป้องกัน

ทำความรู้จัก "คอเลสเตอรอล" ไขมันชนิดหนึ่งที่ร่างกายสร้างขึ้น สาเหตุที่ทำให้โคเลสเตอรอลในเลือดสูง คืออะไร?

คอเลสเตอรอล เป็นไขมันชนิดหนึ่งที่ร่างกายสร้างขึ้น มีลักษณะเป็นไขคล้ายขี้ผึ้ง ทำหน้าที่ช่วยสังเคราะห์ฮอร์โมนและเป็นส่วนหนึ่งของเยื่อบุเซลล์ คอเลสเตอรอลส่วนใหญ่ถูกสังเคราะห์ขึ้นจากตับ บางส่วนพบอยู่ในอาหารที่เรารับประทาน ซึ่งมีจำนวนน้อยกว่าที่ร่างกายสร้างขึ้น นอกจากนี้คอเลสเตอรอลยังเกิดจากไขมันชนิดอิ่มตัว ถ้าอาหารที่รับประทานมีไขมันชนิดอิ่มตัวสูงจะทำให้ปริมาณคอเลสเตอรอลในร่างกายเพิ่มมากขึ้นเช่นเดียวกัน

ชนิดของโคเลสเตอรอล

เนื่องจากคอเลสเตอรอลเป็นไขมันชนิดหนึ่งที่ไม่สามารถละลายอยู่ในกระแสเลือดได้โดยลำพัง ต้องอาศัยการรวมตัวกับโปรตีนจึงจะอยู่ในกระแสเลือดได้ การรวมตัวระหว่างไขมันและโปรตีนนี้เราเรียกว่า ไลโพโปรตีน (Lipoprotein)
คอเลสเตอรอลมี 2 ชนิด คือ

-HDL (High Density Lipoprotien) เป็นไลโพโปรตีนที่มีความหนาแน่นสูง
-LDL (Low Density Lipoprotien) เป็นไลโพโปรตีนที่มีความหนาแน่นต่ำ
HDL ทำหน้าที่นำคอเลสเตอรอลส่วนเกินส่งไปทำลายที่ตับเราจึงเรียก HDL ว่าเป็นคอเลสเตอรอลชนิดดี
LDL ทำงานตรงข้ามกับ HDL คือ ทำให้แผ่นหรือคราบของไขมันเกาะพอกอยู่ในหลอดเลือดแดง เราจึงเรียก LDL ว่าคอเลสเตอรอลผู้ร้าย

คอเลสเตอรอลทั้ง 2 ชนิดนี้หากมีอยู่ในปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยป้องกันโรคหัวใจได้

ระดับโคเลสเตอรอลที่เหมาะสม

-ค่าโคเลสเตอรอลรวม (Total cholesterol) ที่ได้จากการตรวจเลือดควรมีค่าน้อยกว่า 200 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร 

-LDL-cholesterol ควรมีค่าน้อยกว่า 100-130 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ขึ้นกับความเสี่ยงของแต่ละบุคคล 

-HDL-cholesterol ควรมีค่ามากกว่า 40-60 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร

ปัจจัยที่ทำให้ระดับไขมันในเลือดสูง

1.การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม เช่น อาหารที่มีไขมันอิ่มตัวที่พบในผลิตภัณฑ์จากสัตว์ และไขมันทรานส์ที่พบในคุกกี้ เบเกอรี่ เนื้อแดง และผลิตภัณฑ์จากนมไขมันครบส่วน จะเพิ่มระดับคอเลสเตอรอล

2.โรคอ้วน คือ คนที่มีดัชนีมวลกาย (body mass index: BMI) ตั้งแต่ 30 ขึ้นไปจะเสี่ยงต่อการมีคอเลสเตอรอลสูง

3.ขาดการออกกำลังกาย การออกกำลังกายช่วยเพิ่ม HDL ในร่างกายหรือคอเลสเตอรอลชนิดดี ในขณะที่เพิ่มขนาดของอนุภาคที่ประกอบเป็น LDL หรือคอเลสเตอรอลที่ไม่ดี ซึ่งจะทำให้เป็นอันตรายน้อยลง

4.สูบบุหรี่ การสูบบุหรี่ทำลายผนังหลอดเลือดทำให้มีแนวโน้มที่จะสะสมไขมัน การสูบบุหรี่อาจทำให้ระดับ HDL หรือคอเลสเตอรอลชนิดดีลดลง

5.อายุ เมื่ออายุมากขึ้นจะมีความเสี่ยงต่อการมีคอเลสเตอรอลสูงเพิ่มขึ้น ตับจะกำจัด LDL คอเลสเตอรอลได้น้อยลง

6.โรคเบาหวาน น้ำตาลในเลือดสูงทำให้ระดับคอเลสเตอรอลที่เป็นอันตรายซึ่งเรียกว่าไลโปโปรตีนชนิดความหนาแน่นต่ำ (very-low-density lipoprotein: VLDL) สูงขึ้น และ HDL คอเลสเตอรอลลดลง น้ำตาลในเลือดสูงยังทำลายเยื่อบุหลอดเลือดแดงด้วย

วิธีป้องกันคอเลสเตอรอลสูง

-กินอาหารเกลือต่ำที่เน้นผัก ผลไม้ และธัญพืชไม่ขัดสี

-จำกัดปริมาณไขมันสัตว์ และใช้ไขมันดีในปริมาณที่พอเหมาะ

-ลดน้ำหนักส่วนเกิน และรักษาน้ำหนักตัวให้พอเหมาะ

-เลิกสูบบุหรี่

-ออกกำลังกายเกือบทุกวันในสัปดาห์ อย่างน้อย 30 นาที

-ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่พอเหมาะ

-จัดการความเครียด

ขอบคุณที่มา โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ / โรงพยาบาลรามคำแหง / โรงพยาบาล BNH 

ภาพจาก รอยเตอร์/AFP