วิธีโน้มน้าวคนใกล้ชิดไปพบจิตแพทย์

สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย แนะนำวิธีโน้มน้าวคนใกล้ชิดไปพบจิตแพทย์ โดยระบุว่า ทาง inbox มีหลายคำถามขอคำแนะนำเกี่ยวกับการพาญาติมิตรมาหาหมอ หลายต่อหลายครั้งที่ผู้ที่มาขอคำปรึกษา คือ “ญาติ” ไม่ใช่ตัวผู้ที่กำลังประสบปัญหา (ซึ่งหลังจากนี้ หมอขออนุญาตเรียกสั้นๆว่า คนไข้ นะคะ) ญาติๆได้พยายามเต็มที่แล้วที่จะชักแม่น้ำทั้งห้า แต่ยังไง้ยังไงคนไข้ก็ไม่ยอมมาหาจิตแพทย์ ญาติเลยต้องมาซะเอง

หมอเข้าใจความยากในการเกลี้ยกล่อมคนในครอบครัว (ยิ่งถ้าเราเป็นลูกเป็นหลานด้วยแล้ว) หรือคนสนิทค่ะ จึงอยากแนะนำเทคนิคที่เป็นประโยชน์ดังนี้

1) พูดถึง ความเปลี่ยนแปลง ที่เกิดขึ้น

ซึ่งอาจจะเป็นทางด้าน

- อารมณ์ เช่น หงุดหงิดฉุนเฉียวผิดปกติ, วิตกกังวลไปทุกเรื่อง, เบื่อไปหมดทุกอย่าง

- ร่างกาย เช่น ซูบผอมเพราะเบื่ออาหาร, ขอบตาคล้ำเพราะนอนไม่หลับ, มีอาการทางร่างกายมากมายแต่ตรวจมาแล้วกี่อย่าง ก็ยังไม่เคยเจอสาเหตุทางกายสักที

- พฤติกรรม เช่น ไม่ค่อยพูดคุยเหมือนแต่ก่อน, มีปากเสียงบ่อยขึ้น, ซึมเฉยเหม่อลอย, ทำงานได้ไม่มีประสิทธิภาพเท่าเดิม, ไม่สนใจอยากทำงานอดิเรกที่เคยชอบทำ

ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้เป็นสิ่งที่ ใครๆก็เห็นได้ไม่ยาก – ทั้งตัวคนไข้และคนรอบข้าง

และเป็นความเปลี่ยนแปลง ในแง่ลบ ซึ่งตัวคนไข้เองก็รู้สึกเป็นทุกข์ (ที่หมอเจอบ่อยมากคือนอนไม่หลับ ซึม เบื่อหน่ายหงุดหงิด) แต่ที่เจ้าตัวไม่บอกใคร อาจเพราะกลัวว่าคนอื่นจะไม่เข้าใจ ไม่ยอมรับ

2) แสดงความเป็นห่วง

ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าว มักดำเนินมาค่อนข้างยาวนาน (อย่างน้อยก็นานกว่าที่คนส่วนใหญ่จะเป็น หากเจอสถานการณ์เดียวกัน) โดยไม่มีวี่แววว่าจะดีขึ้น หนำซ้ำอาจมีแนวโน้มแย่ลงด้วย

เราควรแสดงออกถึงความเป็นห่วง ว่าเราอยากให้เขา  (นอนหลับ/ร่าเริงแจ่มใส/ไปเล่นกีฬา ฯลฯ) ‘เหมือนเดิม’ ซึ่งจะเป็นทั้งการสร้าง ‘ความหวัง’ และทำให้มองเห็น ‘เป้าหมาย’ 

บางครั้งคนไข้ก็จมอยู่ในความทุกข์จนลืมไปว่าตนเองเคยมีความสุขอย่างไรบ้าง

3) แสดงความเข้าใจและเห็นใจ

ไม่มีใครอยากเป็นทุกข์ แต่คนไข้ก็ไม่ใช่คนแรกและคนเดียวแน่นอนที่ประสบปัญหานี้ บางคนผ่านช่วงเวลาแบบนี้ไปได้ แต่บางคนก็ผ่านไปได้ยาก ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร เขาเองก็คงพยายามแก้ปัญหาด้วยตัวเองมาระดับหนึ่งแล้ว

4) แนะนำให้ไปพบจิตแพทย์

ถ้าคนไข้ฟังคุณอย่างเรียบร้อยดีมาจนถึงขั้นนี้ หนทางก็สดใสไปแล้วกว่า 75% อย่างไรก็ตาม ทัศนคติเกี่ยวกับการไปพบจิตแพทย์ในประเทศไทยก็ยังไม่เป็นกลางเท่าในต่างประเทศ แม้ว่าจะดีขึ้นมาก เขาจึงอาจจะมีท่าทีต่อต้านขึ้นมาอยู่บ้างเมื่อได้ยินคำว่า “จิตแพทย์” เช่น “เค้าไม่ได้ผิดปกติซะหน่อย!” , “เค้าไม่ได้เป็นบ้านะ!” ก็ให้รับฟังอย่างกลาง ๆ ไปค่ะ

โรคทางจิตเวชที่พบบ่อย คือ โรคทางอารมณ์ค่ะ เช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล ส่วนโรคทางความคิด หรือที่คนทั่วไปมักเรียกกันว่า “บ้า” นั้น พบน้อยกว่ากันเยอะเลยค่ะ