พยาธิไชผิวหนัง เตือนถอนหญ้ามือเปล่า เดินเท้าเปล่า ต้องระวัง

ด้าน ผศ.ดร.ณัธคพัชฬ รัตนพิทูลย์ ผู้เชียวชาญ และเป็นที่ปรึกษาศูนย์วิจัยโรคปรสิต สำนักวิชาแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี และผู้จัดการศูนย์การแพทย์เอฟเอ็มซี ซึ่งเปิดเผยว่า กรณีนี้คือโรค Cutaneous Larva Migrans (CLM) หรือ โรคตัวอ่อนพยาธิไชผิวหนัง มักเกิดจากตัวอ่อนของพยาธิปากขอในสัตว์ เช่น สุนัขและแมว ที่เข้าสู่ร่างกายมนุษย์ทางผิวหนัง โดยเฉพาะเมื่อสัมผัสกับพื้นดินหรือทรายที่มีการปนเปื้อนอุจจาระสัตว์ 

สาเหตุ CLM 

•      พยาธิปากขอสัตว์ เช่น Ancylostoma braziliense และ Ancylostoma caninum
•      พยาธิเหล่านี้พบในอุจจาระของสุนัขและแมว เมื่อถ่ายลงบนพื้นดิน ตัวอ่อนสามารถฟักและอยู่ในดินหรือทราย
•      ตัวอ่อนสามารถไชเข้าสู่ผิวหนังมนุษย์ โดยเฉพาะเมื่อเดินเท้าเปล่า หรือนั่ง/นอนบนพื้นดินที่มีการปนเปื้อน

อาการ

• ผื่นแดงรูปเส้นคดงอใต้ผิวหนัง (serpiginous or linear lesions)
• คันอย่างรุนแรง
• ผื่นมักจะ เคลื่อนที่ช้าๆ วันละไม่กี่มิลลิเมตรถึง 2 ซม.
• มักพบบริเวณ เท้า, ขา, ก้น, หลัง หรือส่วนที่สัมผัสดิน/ทราย
• CLM ไม่สามารถพัฒนาเป็นพยาธิเต็มวัยในร่างกายมนุษย์ ตัวอ่อนจะหยุดโตและตายในที่สุด

พบที่ไหนบ่อย?

 พบบ่อยในพื้นที่เขตร้อนและกึ่งร้อน เช่น:

•      เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
•      อเมริกากลางและใต้
•      ชายหาดในแอฟริกา

มักเกิดกับนักท่องเที่ยวที่เดินเท้าเปล่าบนชายหาดหรือผู้ที่ทำงานตามพื้นดินที่มีมูลสัตว์ปนเปื้อน

 การวินิจฉัย

•      อาศัยลักษณะผื่นที่เคลื่อนที่และรูปร่างคล้ายรอยทางของตัวอ่อน
•      ไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดหรือผิวหนังในกรณีทั่วไป

 การรักษา

•        อาการสามารถหายได้เองภายใน 2–8 สัปดาห์ แต่เนื่องจากอาการคันและไม่สบายมักรุนแรง 
•        การรักษาด้วยยาเป็นที่แนะนำ:

             Ivermectin: 200 µg/kg รับประทานครั้งเดียว หรือวันละ 1 ครั้ง 1–2 วัน

             Albendazole: 400 mg วันละ 1–2 ครั้ง เป็นเวลา 3 วัน

             ยาทาเฉพาะที่ เช่น thiabendazole cream อาจใช้ร่วมด้วยยาต้านฮิสตามีนสำหรับลดอาการคัน เช่น cetirizine หรือ loratadine

การป้องกัน

•       หลีกเลี่ยงการเดินเท้าเปล่าบนดินหรือทราย โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีสัตว์จรจัด
•      ใช้เสื่อ/ผ้าปูรองก่อนนั่งหรือนอนบนพื้น
•      กำจัดมูลสัตว์อย่างถูกสุขลักษณะ และควบคุมการถ่ายของสัตว์เลี้ยง