ศิริราชทำสำเร็จสร้าง CAR T-Cell ได้เอง รักษามะเร็งเลือด ทดแทนคีโม มุ่งเป้าทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างแม่นยำ
โรงพยาบาลศิริราชได้ก้าวสู่ความสำเร็จครั้งสำคัญในการพัฒนาระบบ CAR T-Cell (คาร์ทีเซลล์) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีการรักษาโรคมะเร็งแบบแม่นยำ (Precision Medicine) ที่ได้รับความสนใจอย่างมากในวงการแพทย์ทั่วโลก การรักษาด้วยวิธีนี้ใช้หลักการในการปรับแต่ง T-cell หรือเซลล์เม็ดเลือดขาวของผู้ป่วยเอง ให้มีความสามารถในการจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างเฉพาะเจาะจง
CAR T-Cell คืออะไร
CAR T-Cell ย่อมาจาก Chimeric Antigen Receptor T-Cell Therapy ซึ่งเป็นกระบวนการที่แพทย์นำเซลล์เม็ดเลือดขาว (T-cell) ของผู้ป่วยออกมาจากร่างกาย จากนั้นใช้เทคโนโลยีทางพันธุวิศวกรรมในการปรับแต่งให้เซลล์เหล่านี้มีตัวรับ (Receptor) พิเศษที่สามารถตรวจจับแอนติเจนบนผิวของเซลล์มะเร็งได้ เมื่อเซลล์เหล่านี้ถูกนำกลับเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วย มันจะสามารถจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างแม่นยำ
โดยกระบวนการผลิต CAR-T cell จากเซลล์ทีของผู้ป่วยหรือผู้บริจาคซึ่งจัดเป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ขั้นสูง (Advanced Therapy Medicinal Products; ATMPs) ชนิดยีนบำบัดประกอบด้วยการเก็บแยกเซลล์เม็ดเลือดขาว การคัดแยกและการกระตุ้นเซลล์ที การนำส่งยีน CAR การเพาะเลี้ยงเพื่อเพิ่มจำนวนเซลล์ และการตั้งตำรับยา โดยกระบวนการผลิตทั้งหมดจะใช้เวลาประมาณสองสัปดาห์ภายในห้องปฏิบัติการปลอดเชื้อ ซึ่งจะต้องดำเนินการตามหลักเกณฑ์วิธีการผลิตที่ดี (Good Manufacturing Practice, GMP) มีการควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ การตรวจสอบคุณภาพในระหว่างกระบวนการผลิตทุกขั้นตอน การควบคุมคุณภาพก่อนการปล่อยผ่านผลิตภัณฑ์ด้วยการควบคุมอัตลักษณ์ สิ่งปนเปื้อน ความปราศจากเชื้อ ความปลอดภัย และความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งของ CAR-T cell รวมถึงการทดสอบความคงตัวของผลิตภัณฑ์ระหว่างการนำส่งและการเก็บรักษา ทั้งนี้การผลิต CAR-T cell ที่โรงพยาบาลศิริราชใช้ระบบการผลิตกึ่งอัตโนมัติที่เป็นระบบปิดที่เข้าเกณฑ์มาตรฐาน GMP โดยมีค่าใช้จ่ายที่เป็นต้นทุนการผลิตต่ำกว่าการผลิตเชิงพาณิชย์ที่มีค่าใช้จ่ายราว 15−20 ล้านบาทประมาณสิบเท่า จึงเพิ่มโอกาสให้ผู้ป่วยเข้าถึงการรักษาด้วยเทคโนโลยีขั้นสูงนี้ในประเทศไทย
สรุปข่าว
โรงพยาบาลศิริราชได้ก้าวสู่ความสำเร็จครั้งสำคัญในการพัฒนาระบบ CAR T-Cell (คาร์ทีเซลล์) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีการรักษาโรคมะเร็งแบบแม่นยำ (Precision Medicine) ที่ได้รับความสนใจอย่างมากในวงการแพทย์ทั่วโลก การรักษาด้วยวิธีนี้ใช้หลักการในการปรับแต่ง T-cell หรือเซลล์เม็ดเลือดขาวของผู้ป่วยเอง ให้มีความสามารถในการจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างเฉพาะเจาะจง
CAR T-Cell คืออะไร
CAR T-Cell ย่อมาจาก Chimeric Antigen Receptor T-Cell Therapy ซึ่งเป็นกระบวนการที่แพทย์นำเซลล์เม็ดเลือดขาว (T-cell) ของผู้ป่วยออกมาจากร่างกาย จากนั้นใช้เทคโนโลยีทางพันธุวิศวกรรมในการปรับแต่งให้เซลล์เหล่านี้มีตัวรับ (Receptor) พิเศษที่สามารถตรวจจับแอนติเจนบนผิวของเซลล์มะเร็งได้ เมื่อเซลล์เหล่านี้ถูกนำกลับเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วย มันจะสามารถจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างแม่นยำ
โดยกระบวนการผลิต CAR-T cell จากเซลล์ทีของผู้ป่วยหรือผู้บริจาคซึ่งจัดเป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ขั้นสูง (Advanced Therapy Medicinal Products; ATMPs) ชนิดยีนบำบัดประกอบด้วยการเก็บแยกเซลล์เม็ดเลือดขาว การคัดแยกและการกระตุ้นเซลล์ที การนำส่งยีน CAR การเพาะเลี้ยงเพื่อเพิ่มจำนวนเซลล์ และการตั้งตำรับยา โดยกระบวนการผลิตทั้งหมดจะใช้เวลาประมาณสองสัปดาห์ภายในห้องปฏิบัติการปลอดเชื้อ ซึ่งจะต้องดำเนินการตามหลักเกณฑ์วิธีการผลิตที่ดี (Good Manufacturing Practice, GMP) มีการควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ การตรวจสอบคุณภาพในระหว่างกระบวนการผลิตทุกขั้นตอน การควบคุมคุณภาพก่อนการปล่อยผ่านผลิตภัณฑ์ด้วยการควบคุมอัตลักษณ์ สิ่งปนเปื้อน ความปราศจากเชื้อ ความปลอดภัย และความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งของ CAR-T cell รวมถึงการทดสอบความคงตัวของผลิตภัณฑ์ระหว่างการนำส่งและการเก็บรักษา ทั้งนี้การผลิต CAR-T cell ที่โรงพยาบาลศิริราชใช้ระบบการผลิตกึ่งอัตโนมัติที่เป็นระบบปิดที่เข้าเกณฑ์มาตรฐาน GMP โดยมีค่าใช้จ่ายที่เป็นต้นทุนการผลิตต่ำกว่าการผลิตเชิงพาณิชย์ที่มีค่าใช้จ่ายราว 15−20 ล้านบาทประมาณสิบเท่า จึงเพิ่มโอกาสให้ผู้ป่วยเข้าถึงการรักษาด้วยเทคโนโลยีขั้นสูงนี้ในประเทศไทย
การประยุกต์ใช้ในการรักษาโรคมะเร็ง
ปัจจุบัน โรงพยาบาลศิริราชได้นำระบบ CAR T-Cell มาใช้ในการรักษา โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) และ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) ซึ่งเป็นโรคในกลุ่มมะเร็งของระบบเลือดที่ตอบสนองต่อการรักษาแบบเคมีบำบัดได้ยาก การใช้ CAR T-Cell ถือเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่มีประสิทธิภาพสูง โดยสามารถช่วยให้ผู้ป่วยบางรายเข้าสู่ภาวะโรคสงบ (Remission) ได้
ข้อดีของการรักษาด้วย CAR T-Cell
- ใช้เซลล์ของผู้ป่วยเอง จึงลดความเสี่ยงต่อการปฏิเสธจากร่างกาย
- มีความจำเพาะต่อเซลล์มะเร็งสูง ลดผลข้างเคียงจากการทำลายเซลล์ปกติ
- เป็นแนวทางการรักษาแบบเฉพาะบุคคล (Personalized Therapy) ที่เน้นประสิทธิภาพเฉพาะราย
อนาคตของ CAR T-Cell ในประเทศไทย
ความสำเร็จของโรงพยาบาลศิริราชในการพัฒนาระบบ CAR T-Cell ถือเป็นก้าวสำคัญของวงการแพทย์ไทย ที่แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของนักวิจัยและบุคลากรทางการแพทย์ในประเทศ ในอนาคต คาดว่าการรักษาด้วยวิธีนี้จะถูกขยายไปสู่โรคมะเร็งชนิดอื่น ๆ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งตับ และมะเร็งปอด เพื่อเพิ่มโอกาสในการรักษาและยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยไทยให้ดียิ่งขึ้น
สำหรับการรักษาด้วย CAR-T cell ในโรงพยาบาลศิริราช เกิดจากความร่วมมือระหว่าง สาขาวิชาโลหิตวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ และศูนย์ความเป็นเลิศทางงานวิจัยสเต็มเซลล์ของศิริราช เพื่อนำเอา CAR-T cell ที่มี CD19 เป็นโปรตีนเป้าหมายมาศึกษาเพื่อใช้ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองกลุ่มบีเซลล์และมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์กลุ่มบีเซลล์ที่ดื้อต่อการรักษาอื่นหรือมีการกลับมาเป็นซ้ำของโรค โดยเริ่มวางแผนการผลิต CAR-T cell ที่มีมาตรฐานและความปลอดภัยตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2562 และดำเนินการศึกษาวิจัยเพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของเซลล์ภูมิคุ้มกันบำบัดมะเร็งที่ผลิตที่โรงพยาบาลศิริราชในผู้ป่วยตั้งแต่เดือนมีนาคม 2566 ซึ่งปัจจุบันทำการรักษาผู้ป่วย และพบว่าผลการรักษาดีเทียบเคียงกับผลการศึกษาก่อนหน้าในต่างประเทศ โดยในอนาคตมีแผนการในระยะยาวที่จะรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้อย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาแนวทางการบริหารยาให้ผู้ป่วยกลุ่มนี้มีผลลัพธ์การรักษาที่ดียิ่งขึ้น และพัฒนาให้เซลล์ภูมิคุ้มกันบำบัดมะเร็งซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ขั้นสูงและมีราคาแพงให้เป็นการรักษามาตรฐานในประเทศไทย เพื่อเพิ่มโอกาสในการรักษาผู้ป่วยมะเร็งโลหิตวิทยาและผู้ป่วยมะเร็งชนิดอื่น ๆ ให้หายขาด
ในอดีต การรักษาผู้ป่วยในประเทศไทยด้วยเทคโนโลยี CAR T-Cell จำเป็นต้องส่งเม็ดเลือดขาวของผู้ป่วยไปต่างประเทศเพื่อทำการดัดแปลงพันธุกรรม ก่อนจะส่งกลับมาเพื่อใช้รักษา ส่งผลให้มีค่าใช้จ่ายสูงถึงประมาณ 20 ล้านบาทต่อราย แต่ปัจจุบัน โรงพยาบาลศิริราชสามารถผลิตเซลล์ CAR T-Cell ได้เองในประเทศ ทำให้ลดค่าใช้จ่ายลงเหลือเพียงราว 3 ล้านบาทต่อราย
แม้ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีนี้จะยังใช้ได้ผลดีเฉพาะกับมะเร็งในกลุ่มโรคเลือด และยังมีข้อจำกัดบางประการที่ทำให้การรักษามะเร็งชนิดอื่นยังไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร แต่ในอนาคตมีแนวโน้มว่าเทคโนโลยี CAR T-Cell จะได้รับการพัฒนาให้สามารถจำเพาะต่อมะเร็งชนิดอื่นๆ ได้มากขึ้น
- คณะแพทยศาสตร์ จุฬาฯ พัฒนา "Deep GI" ชี้ตำแหน่ง"มะเร็งทางเดินอาหาร"ได้แม่นยำ
- หน้าอกเล็ก ไม่เสี่ยงมะเร็งเต้านม ไม่จริงแพทย์เผย
- ใช้สุนัขดมกลิ่น-AI ตรวจหามะเร็ง ความแม่นยำสูงกว่า 90 เปอร์เซนต์
- จุดเริ่มต้นของการยกระดับ “บัตรทอง” สู่เทคโนโลยีการแพทย์ขั้นสูง
- รู้เท่าทันมะเร็งเต้านม ตรวจเจอเร็ว รักษาเร็ว เพิ่มโอกาสหายได้
ที่มารูปภาพ : CANVA
