เมื่อถึงช่วงปลายปี ลมหนาวที่พัดผ่านมาก็ชวนให้รู้สึกเหงาใจแปลก ๆ หลายคนพบว่าพอเข้าช่วงปลายปี เรากลับมีความรู้สึกมากมายเกิดขึ้นในใจ บ้างก็รู้สึกว่าเวลาผ่านไปไว บ้างก็รู้สึกคิดถึงเรื่องราวในชีวิตที่ผ่านมา และบางความทรงจำก็ชอบหวนกลับมาให้คิดในช่วงเวลาแบบนี้ อากาศที่กำลังเปลี่ยนไป เหตุใดถึงส่งผลต่อหัวใจและความคิดถึง วันนี้ “ชลสิทธิ์ ชำนาญ” นักจิตวิทยาคลินิกมีคำตอบมาให้
อากาศหนาวส่งผลให้เราเกิดความรู้สึกอะไรในใจได้บ้าง?
เมื่อเข้าสู่เดือนที่นำอากาศหนาวพัดเข้ามา บางคนอาจรู้สึกตื่นเต้นกับบรรยากาศของเทศกาลท้ายปีที่ใกล้จะมาถึง แต่หลาย ๆ คนกลับรู้สึกถึงสุขภาพจิตของตัวเองที่แย่ลง อย่างไรก็ตาม ความรู้สึกที่เกิดขึ้นนี้ไม่ใช่สิ่งที่แปลก เพราะฤดูหนาวมาพร้อมกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปซึ่งสามารถส่งผลต่อความรู้สึกทางใจได้จริง ๆ งานวิจัยทางด้านจิตวิทยาพบว่าผู้คนมักจะมีอาการซึมเศร้าและความวิตกกังวลมากขึ้นในช่วงฤดูหนาว และบางคนอาจมีภาวะของโรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (seasonal affective disorder (SAD)) เกิดขึ้น
โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล หรือ seasonal affective disorder (SAD) คือโรคซึมเศร้าชนิดหนึ่งที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล ซึ่งมักจะเกิดขึ้นในช่วงฤดูหนาว และก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น ซึมเศร้า เบื่อหน่าย อ่อนเพลีย เหงา เป็นต้น โดยสาเหตุของการเกิดโรคยังไม่มีที่มาแน่ชัด แต่คาดการณ์ว่าอาจจะเกิดจากระยะเวลาที่มีแสงอาทิตย์ในแต่ละวันลดลงในฤดูหนาว ทำให้เราได้รับแสงอาทิตย์ลดลงในช่วงเวลานี้ ซึ่งส่งผลให้สมองหลั่งสารเคมีที่สำคัญต่อการควบคุมอารมณ์ที่ชื่อว่า เซโรโทนิน (serotonin) ลดลงและอาจนำมาสู่การเกิดภาวะซึมเศร้านี้นั่นเอง
สรุปข่าว
เมื่อถึงช่วงปลายปี ลมหนาวที่พัดผ่านมาก็ชวนให้รู้สึกเหงาใจแปลก ๆ หลายคนพบว่าพอเข้าช่วงปลายปี เรากลับมีความรู้สึกมากมายเกิดขึ้นในใจ บ้างก็รู้สึกว่าเวลาผ่านไปไว บ้างก็รู้สึกคิดถึงเรื่องราวในชีวิตที่ผ่านมา และบางความทรงจำก็ชอบหวนกลับมาให้คิดในช่วงเวลาแบบนี้ อากาศที่กำลังเปลี่ยนไป เหตุใดถึงส่งผลต่อหัวใจและความคิดถึง วันนี้ “ชลสิทธิ์ ชำนาญ” นักจิตวิทยาคลินิกมีคำตอบมาให้
อากาศหนาวส่งผลให้เราเกิดความรู้สึกอะไรในใจได้บ้าง?
เมื่อเข้าสู่เดือนที่นำอากาศหนาวพัดเข้ามา บางคนอาจรู้สึกตื่นเต้นกับบรรยากาศของเทศกาลท้ายปีที่ใกล้จะมาถึง แต่หลาย ๆ คนกลับรู้สึกถึงสุขภาพจิตของตัวเองที่แย่ลง อย่างไรก็ตาม ความรู้สึกที่เกิดขึ้นนี้ไม่ใช่สิ่งที่แปลก เพราะฤดูหนาวมาพร้อมกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปซึ่งสามารถส่งผลต่อความรู้สึกทางใจได้จริง ๆ งานวิจัยทางด้านจิตวิทยาพบว่าผู้คนมักจะมีอาการซึมเศร้าและความวิตกกังวลมากขึ้นในช่วงฤดูหนาว และบางคนอาจมีภาวะของโรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (seasonal affective disorder (SAD)) เกิดขึ้น
โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล หรือ seasonal affective disorder (SAD) คือโรคซึมเศร้าชนิดหนึ่งที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล ซึ่งมักจะเกิดขึ้นในช่วงฤดูหนาว และก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น ซึมเศร้า เบื่อหน่าย อ่อนเพลีย เหงา เป็นต้น โดยสาเหตุของการเกิดโรคยังไม่มีที่มาแน่ชัด แต่คาดการณ์ว่าอาจจะเกิดจากระยะเวลาที่มีแสงอาทิตย์ในแต่ละวันลดลงในฤดูหนาว ทำให้เราได้รับแสงอาทิตย์ลดลงในช่วงเวลานี้ ซึ่งส่งผลให้สมองหลั่งสารเคมีที่สำคัญต่อการควบคุมอารมณ์ที่ชื่อว่า เซโรโทนิน (serotonin) ลดลงและอาจนำมาสู่การเกิดภาวะซึมเศร้านี้นั่นเอง
ทำไมอากาศหนาว ถึงทำให้รู้สึกคิดถึงเรื่องราวในอดีต?
หลายคนอาจเคยมีประสบการณ์ที่เมื่ออากาศหนาวพัดเข้ามาหรือเมื่อฤดูหนาวมาเยือน ความรู้สึกของการโหยหาและคิดถึงอดีตก็มักจะเกิดขึ้นภายในจิตใจ ปรากฏการณ์นี้สามารถอธิบายได้ เนื่องจากเวลาคนเราเผชิญกับฤดูหนาว ความรู้สึกเหงาจะค่อย ๆ ก่อตัวขึ้นจากผลของอาการเศร้าที่เกิดขึ้นในฤดูหนาวซึ่งได้อธิบายไปก่อนหน้านี้ และส่งผลทำให้เรารู้สึกถึงการได้รับการสนับสนุนทางสังคมลดลง เช่น รู้สึกว่าเพื่อนหรือครอบครัวใส่ใจหรือสนใจตนเองน้อยลง รู้สึกเหมือนโดนทอดทิ้ง
แต่ในอีกด้านหนึ่ง งานวิจัยทางด้านจิตวิทยาพบว่า ความรู้สึกเหงาที่เกิดขึ้นนี้กลับกระตุ้นให้เราคิดถึงอดีตที่อบอุ่นและมีความสุขกับคนที่เรารัก (nostalgia) เนื่องจากการคิดถึงอดีตเป็นเครื่องมือที่ช่วยฟื้นฟูจิตใจเมื่อเรากำลังประสบกับความรู้สึกโดดเดี่ยว ดังนั้น สมองของเราจึงดึงเอาความทรงจำในอดีตที่ทำให้รู้สึกอบอุ่นและมีคุณค่าทางใจนี้ออกมาเพื่อช่วยให้เรารู้สึกกลับไปเชื่อมโยงกับคนรอบตัวมากขึ้น เพิ่มความรู้สึกของการได้รับการสนับสนุนทางสังคม และรู้สึกโดดเดี่ยวน้อยลง โดยมีจุดประสงค์เพื่อเป็นกลไกตอบสนองและปรับตัวต่อความเหงาที่เกิดขึ้นในฤดูหนาว
ถ้าความเหงาก่อตัวขึ้นในใจ รู้สึกเดียวดาย เซื่องซึม จะจัดการความรู้สึกอย่างไร?
-รับรู้และทำความเข้าใจความรู้สึก การพยายามรับรู้และทำความเข้าใจอารมณ์และความรู้สึกที่เกิดขึ้นนำไปสู่การเกิดการตระหนักรู้ในตนเอง (self-awareness) ซึ่งเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการรับมือและจัดการความรู้สึกที่เกิดขึ้นอย่างมีประสิทธิภาพ
-ทำกิจกรรมที่ชอบ การทำสิ่งที่ทำให้ตนเองมีความสุขจะช่วยเบี่ยงเบนความสนใจของตนเองไปจากความเหงา และช่วยทำให้มีสุขภาวะที่ดีได้
-ดูแลตัวเอง การมีสุขภาวะทางจิตใจที่ดี มีพื้นฐานมาจากการดูแลตัวเองที่ดี ไม่ว่าจะเป็นการเลือกกินอาหารที่มีประโยชน์ นอนให้เพียงพออย่างสม่ำเสมอ รวมถึงการออกกำลังกายเป็นประจำอย่างน้อย 15 นาทีต่อวัน การทำสิ่งเหล่านี้สำคัญและสามารถช่วยฟื้นฟูจิตใจ อารมณ์ และเพิ่มพลังงานไม่ให้รู้สึกดิ่ง เซื่องซึมได้
-พูดคุยกับคนรอบตัว การได้ทำกิจกรรมหรือพูดคุยร่วมกับคนที่เรารัก เช่น เพื่อน และครอบครัว ทำให้เรารู้สึกว่าตนเองยังคงมีคนที่คอยอยู่เคียงข้าง ซึ่งสามารถช่วยลดความรู้สึกเหงาและโดดเดี่ยวได้
-ขอความช่วยเหลือ - หากความรู้สึกเหงาและโดดเดี่ยวที่เกิดขึ้นเป็นไปอย่างต่อเนื่องและส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต เช่น ไม่สามาถไปทำงานหรือไปเรียนได้ กินข้าวน้อยลงหรือมากไปผิดปกติ การปรึกษาและขอความช่วยเหลือจากจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกอาจช่วยได้
หากสนใจปรึกษาจิตแพทย์และนักจิตวิทยาคลินิก ติดต่อได้ที่
Me Center คริสตัล ดีไซน์ เซนเตอร์ (CDC) ชั้น 2
โทร 085-355-2255
Me Center ศูนย์สมองและสุขภาพจิต ชั้น 8 โรงพยาบาลอินทรารัตน์
โทร 02-481-5555 ต่อ 8300
- “ลมหนาว” เริ่มสัปดาห์นี้ ช่วงแรกอาจมีฝน ก่อนอากาศจะหนาวเย็นลง
- หนาวมาแล้ว ดอยอินทนนท์ 9 องศาฯ
- ดอยอินทนนท์เริ่มคึกคัก นทท.แห่สัมผัสไอหมอก 12 องศาฯ
- คนไทยรู้สึกเหงาพุ่ง 83% พนักงานออฟฟิศเหงามากสุด เหตุจากขาดความสัมพันธ์เชื่อมโยงทางจิตใจ-สังคม
- งานวิจัยชี้ ความเหงาเชื่อมโยงป่วยทางกาย โรคหัวใจ ความดันโลหิต ภูมิตก
ที่มาข้อมูล : ชลสิทธิ์ ชำนาญ นักจิตวิทยาคลินิก Me Center
ที่มารูปภาพ : Envato
