พบปรากฏการณ์ประหลาดบน “ยูเรนัส” สวนทางความรู้เดิมที่นักฟิสิกส์ดาราศาสตร์คาดการณ์เอาไว้

ข้อมูลดวงจันทร์ของดาวยูเรนัส

ยูเรนัสเป็นดาวเคราะห์ดวงที่ 7 จากดวงอาทิตย์ในระบบสุริยะจักรวาล (Outer Solar System) มีลักษณะความเอียง (Tilt) ที่เอียงตัวอย่างรุนแรง ดังนั้น การหมุนรอบตัวเองของยูเรนัสจึงทำให้เกิดสนามแม่เหล็กที่บิดเบี้ยวและไม่เสถียร โดยมีดวงจันทร์เป็นดาวบริวารทั้งหมด 28 ดวง

ในปี 1986 ยานโวยาเจอร์ 2 (Voyager 2) ได้โคจรผ่าน (Flyby) ดวงจันทร์ของดาวยูเรนัสหลายดวง และถ่ายภาพติดจุดมืดด้านหลังของดวงจันทร์เหล่านั้น ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ได้นำไปสร้างเป็นแบบจำลองที่ใช้เวลาคำนวณนับทศวรรษ ก่อนสรุปว่าจุดมืดที่พบเป็นผลกระทบจากความไม่เสถียรของสนามแม่เหล็กจากยูเรนัสที่เกิดขึ้นต่อพื้นผิวของดวงจันทร์

ภาพจาก STScI

เรื่องประหลาดจากดวงจันทร์ของดาวยูเรนัส

อย่างไรก็ตาม ทีมนักวิจัยสถาบันวิทยาศาสตร์กล้องโทรทรรศน์อวกาศ (Space Telescope Science Institute: STScI) ในสหรัฐอเมริกา ได้ใช้ข้อมูลจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล (Hubble Space Telescope) ตรวจสอบพื้นผิวดวงจันทร์ดวงต่าง ๆ ที่โคจรรอบยูเรนัส พบข้อมูลที่หักล้างข้อสรุปในอดีต

โดยภาพถ่ายจากดวงจันทร์ 4 ดวง ของยูเรนัส ได้แก่ แอเรียล (Ariel) อัมเบรียล (Umbriel) ไททาเนียม (Titania) และโอเบรอน (Oberon) ต่างไม่พบสัญญาณหรือร่องรอยที่ตรงกับโมเดลที่ใช้ข้อมูลในปี 1986 มาจำลอง

นอกจากนี้ ข้อมูลภาพถ่ายที่ได้จากฮับเบิลยังพบอีกด้วยว่า ดวงจันทร์ ไททาเนียม (Titania) และโอเบรอน (Oberon) ซึ่งเป็นดวงจันทร์ส่วนนอกจากเหล่าดวงจันทร์ของยูเรนัสนั้นมีจุดมืดบนฝั่งด้านสว่าง หรือฝั่งที่ตรงกับทิศทางการโคจรรอบยูเรนัส ซึ่งต่างจากข้อมูลในปี 1986 ด้วยเช่นกัน

ทีมวิจัยแถลงว่า จุดมืดดังกล่าวแท้จริงแล้วเป็นจุดมืดจากฝุ่นที่ดวงจันทร์สะสมเอาไว้ ไม่ได้เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ความบิดเบี้ยวจากสนามแม่เหล็กรอบยูเรนัสแต่อย่างใด โดยเปรียบเทียบว่าจุดมืดที่เห็นนั้นเหมือนกับแมลงที่บังกระจกหน้ารถ ยิ่งขับรถด้วยความเร็วสูง แมลงที่โดนพัดมาติดกับกระจกหน้ายิ่งมาก เช่นเดียวกันกับดวงจันทร์หลายดวงที่โคจรรอบยูเรนัสด้วยความเร็วสูงจนมีฝุ่นสะสมมากขึ้น

ทั้งนี้ข้อมูลดังกล่าวยังคงต้องรอการยืนยันโดยภาพถ่ายจากรังสีอินฟราเรด (Infrared imaging) ที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เว็บบ์ (James Webb Space Telescope) ซึ่งจะหันทิศทางไปยังดวงจันทร์ของยูเรนัสและประมวลผลภาพได้ในปี 2026 นี้