วิกฤตประชากรญี่ปุ่น เลวร้ายกว่าเก่า รัฐบาลจะแก้ปัญหาอย่างไร ?

ปัญหาประชากรลดลงส่งผลโดยต่อระบบบำนาญ ระบบรักษาพยาบาลรวมถึงโครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ ที่อยู่ยากขึ้น เพราะแรงงานมีน้อยลง ผู้จ่ายภาษีก็น้อยลง

โดยองค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (OECD) รายงานว่า ในปี 2024 ประชากรวัยทำงาน ซึ่งมีอายุระหว่าง 15-64 ปี มีเพียง 59% น้อยกว่าค่าเฉลี่ยของโลกซึ่งอยู่ที่ 65% มาก และในปีเดียวกัน ญี่ปุ่นมีเด็กเกิดใหม่เพียง 687,689 คนซึ่งต่ำที่สุดนับตั้งแต่ปี 1968 ที่เริ่มเก็บสถิติ ขณะที่จำนวนผู้เสียชีวิตสูงถึงเกือบ 1.6 ล้านคน สูงสุดเป็นประวัติศาสตร์

แล้วรัฐบาลจะแก้ไขอย่างไร

หากใครหลายคนได้ไปญี่ปุ่นในช่วงไม่กี่ปีนี้จะเห็นว่าพนักงานร้านสะดวกซื้อตามเมืองใหญ่ มีแต่คนต่างชาติจากโซนเอเชียใต้ หรือกระทั่งเจ้าหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุก็เริ่มมีคนไทยไปทำงานมากขึ้น แล้วการใช้แรงงานต่างชาติตอบโจทย์ไหม ?

จากข้อมูลระบุว่า จำนวนชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นมากกว่า 10% เมื่อปีที่แล้ว สู่ระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์ที่ 3.6 ล้านคน 

แน่นอนว่าการให้คนต่างชาติเข้ามาทำงานในญี่ปุ่นมากขึ้น เป็นทางออกที่ดูเป็นไปได้มากที่สุด แต่เรื่องผู้อพยพก็ยังเป็นที่ถกเถียงในญี่ปุ่น เพราะยังมีความไม่เปิดรับชาวต่างชาติอยู่บ้าง เนื่องจากญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีเชื้อชาติเดียวมานาน

แต่รัฐบาลได้เลือกใช้ทางเลือกนี้อยู่ดี โดยเปิดตัววีซ่าดิจิทัลโนแมดใหม่ และจัดทำแผนใหม่เพื่อยกระดับทักษะแรงงานต่างชาติ และมีสัญญาณบ่งชี้ว่า แผนนี้อาจจะมีผลบังคับใช้เร็ว ๆ นี้

อีกสิ่งหนึ่งที่ช่วยแก้ปัญหาแรงงานขาดแคลนได้ คือการใช้เครื่องจำหน่ายอัตโนมัติ อย่างที่เห็นตามร้านราเมน หรือตู้กดน้ำตามที่ต่าง ๆ และในอนาคต AI คงจะเข้ามามีบทบาทมากขึ้น

ทั้งนี้การแก้ปัญหาวิกฤติประชากร ต้องเริ่มต้นตั้งแต่ตอนนี้แล้ว เพราะจากการจำลองข้อมูลของรัฐบาล ประชากรญี่ปุ่นจะลดลง 30% ภายในปี 2070 แต่คาดว่าเมื่อถึงตอนนั้น อัตราการลดลงของประชากรจะชะลอตัวลงเล็กน้อย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการเพิ่มขึ้นของการย้ายถิ่นฐานระหว่างประเทศ