วิกฤตโลกร้อนรุนแรง “ทะเลแคสเปียน” กำลังหายไป หลายล้านชีวิตเสี่ยงสูญสลาย

ข้อมูลวิทยาศาสตร์ระบุว่า ตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 21 ระดับน้ำทะเลแคสเปียนลดลงเฉลี่ยปีละ 6 เซนติเมตร และตั้งแต่ปี 2020 บางปีลดลงถึง 30 เซนติเมตร ซึ่งเป็นการลดลงในระดับที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ปัจจัยหลักมาจากภาวะโลกร้อนที่ทำให้ปริมาณน้ำฝนและน้ำจากแม่น้ำเข้าสู่ทะเลลดลง ขณะที่อัตราการระเหยกลับสูงขึ้น หากโลกยังคงร้อนขึ้นตามแนวโน้มปัจจุบัน ระดับน้ำทะเลอาจลดลงถึง 18 เมตร เทียบเท่าความสูงของอาคาร 6 ชั้น ซึ่งจะส่งผลกระทบร้ายแรงต่อพื้นที่ตื้นทางตอนเหนือที่มีความลึกเฉลี่ยเพียง 5 เมตร

ผลลัพธ์ที่ตามมาคือระบบนิเวศกำลังล่มสลาย ราว 40% ของระบบนิเวศเฉพาะถิ่นอาจสูญหายไป แมวน้ำแคสเปียนซึ่งใกล้สูญพันธุ์อาจสูญเสียพื้นที่เพาะพันธุ์ถึง 81% ส่วนปลาสเตอร์เจียนจะถูกตัดขาดจากพื้นที่วางไข่ที่สำคัญ นอกจากนี้ พื้นดินที่แห้งขอดยังเสี่ยงปล่อยฝุ่นพิษสู่ชุมชนเช่นเดียวกับหายนะในทะเลอารัล (Aral Sea) ที่เคยหดหายไปจนแทบหมด

ผลกระทบไม่เพียงจำกัดอยู่ที่ธรรมชาติ แต่ยังท้าทายมนุษย์และเศรษฐกิจ ชุมชนหลายล้านคนเสี่ยงต้องอพยพ หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรมลง ระบบขนส่งทางน้ำที่เชื่อมทะเลแคสเปียนกับทะเลอื่น ๆ ผ่านแม่น้ำโวลกาก็กำลังเผชิญวิกฤติจากระดับน้ำตื้นลง ขณะที่เมืองท่าและบริษัทน้ำมันต้องทุ่มงบมหาศาลในการขุดร่องน้ำใหม่เพื่อให้สามารถเดินเรือได้

แม้ว่ารัฐบาลรอบทะเลแคสเปียนพยายามปรับตัว เช่น การย้ายท่าเรือหรือการสร้างเส้นทางเดินเรือใหม่ แต่ก็เสี่ยงกระทบต่อระบบนิเวศ เช่น แผนการขุดร่องน้ำผ่านพื้นที่สำคัญที่เป็นแหล่งผสมพันธุ์และอาศัยของแมวน้ำ การอนุรักษ์จึงยิ่งยากขึ้นในภาวะที่สภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงรวดเร็วกว่าโครงสร้างการปกป้องแบบเดิม

ทะเลแคสเปียนคือภาพสะท้อนที่ชัดเจนของผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทั้งต่อระบบนิเวศ เศรษฐกิจ และผู้คนหลายล้านชีวิต หากไม่เร่งดำเนินการอย่างเป็นระบบและร่วมมือกันอย่างจริงจัง ภูมิภาคนี้อาจต้องเผชิญหายนะเช่นเดียวกับทะเลอารัลในอดีต ชะตากรรมของทะเลแคสเปียนจึงไม่ใช่เรื่องไกลตัว แต่คือบทเรียนสำคัญที่สะท้อนให้โลกเห็นว่า การแก้ปัญหาสภาพภูมิอากาศคือภารกิจเร่งด่วนที่ทุกประเทศต้องร่วมมือกันเพื่อปกป้องทั้งธรรมชาติและมนุษยชาติในอนาคต