น้ำแข็งประคบรักแร้ ลดความเครียดได้ทันที กระตุ้นเส้นประสาท ช่วยให้ใจสงบ

"เส้นประสาทเวกัส" คืออะไร? 

เส้นประสาทเวกัส หรือ Vagus nerve เป็นเส้นประสาทสมองคู่ที่ เป็นตัวสำคัญในระบบผ่อนคลายของร่างกาย ควบคุมการตอบสนองต่อความเครียดของอวัยวะต่างๆ เช่น  อัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต การหายใจ การย่อยอาหาร และการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ ยังรับรู้ความรู้สึกจากคอหอย กล่องเสียง และลิ้นอีกด้วย

ทำไมถึงสำคัญ?

เส้นประสาทเวกัส ยังเป็นเส้นประสาทที่ยาวที่สุดในร่างกาย เริ่มจากก้านสมองลงไปถึงหน้าอกและช่องท้อง เป็นส่วนสำคัญของระบบประสาทพาราซิมพาเธติก หรือที่มักเรียกว่า “ระบบพักผ่อนและย่อยอาหาร” 

ความเย็นช่วยกระตุ้นอย่างไร ? 

การใช้ความเย็นประคบร่างกายทันที ทำให้เกิดปฏิกิริยาสะท้อนที่เรียกว่า “diving response” ซึ่งไปกระตุ้นเส้นประสาทวากัส เช่น การล้างหน้าด้วยน้ำเย็นหรือจุ่มหน้าในน้ำเย็น จะกระตุ้นเส้นประสาทบนใบหน้าที่เชื่อมกับเส้นวากัส ทำให้หัวใจเต้นช้าลงและร่างกายผ่อนคลาย

งานวิจัยยืนยันว่าการใช้ความเย็นกับใบหน้าช่วยเพิ่มการทำงานของเส้นวากัสและลดความเครียด เช่น การทดสอบ “Cold Face Test” ใช้น้ำเย็นประคบหน้าเพื่อศึกษาผลการผ่อนคลายของระบบประสาท

ส่วน รักแร้ เป็นจุดอ่อนไหว อยู่ใกล้กับหลอดเลือดและเส้นประสาทใหญ่ ๆ รวมถึงเส้นประสาทเวกัส การกระตุ้นด้วยความเย็นในทันที ทำให้เส้นประสาทเวกัสตื่นขึ้น และเข้าไปควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ ที่จะตอบสนองต่อความเครียด ด้วยการเต้นเร็วขึ้น ให้เต้นช้าลง ส่งผลให้ใจสงบมากขึ้น

ประโยชน์ของการกระตุ้นเส้นวากัสด้วยน้ำแข็ง

• ลดความเครียดและวิตกกังวล

เส้นวากัสช่วยเปลี่ยนร่างกายจากโหมด “สู้หรือหนี” ไปสู่ความผ่อนคลาย การใช้น้ำแข็งประคบรักแร้สามารถลดความตึงเครียดและความกังวลได้ เหมาะมากตอนเครียดจัด หรือก่อนนอน

• ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น

เส้นวากัสมีบทบาทในการควบคุมการนอน การกระตุ้นด้วยความเย็นอาจช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้นและหลับลึกขึ้น งานวิจัยเล็ก ๆ พบว่าการใช้น้ำแข็งประคอบคอหรือหน้าอกช่วยปรับโทนเส้นวากัสและความแปรผันของหัวใจ ซึ่งเกี่ยวข้องกับคุณภาพการนอน

• สนับสนุนสุขภาพหัวใจ

การลดหัวใจเต้นเร็วและความเครียดจากการกระตุ้นเส้นวากัสด้วยน้ำแข็งช่วยให้หัวใจแข็งแรงขึ้น คล้ายกับกลไกปกติของร่างกายเวลาต้องเจอความเย็นทันที

• ผ่อนคลายโดยไม่ต้องใช้ยา

การใช้น้ำแข็งกระตุ้นเส้นวากัสเป็นวิธีธรรมชาติที่ไม่ต้องใช้ยา เหมาะสำหรับคนที่อยากจัดการความเครียดหรือปรับอารมณ์โดยไม่พึ่งยา หรืออุปกรณ์ซับซ้อน