ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เคล็ดลับกำจัดของเสียในสมอง

กลไกการกำจัดของเสียในสมอง 

ตัวอย่างของเสีย เช่น β-amyloid, p-tau ที่เป็นตัวก่อโรคอัลไซเมอร์ และ α -synuclein ที่เป็นตัวก่อโรคพาร์กินสัน

แต่สมองเรามีระบบการเคลียร์ของเสียนี้อยู่ที่ชาญฉลาดมาก นั่นคือ ใช้วิธีตรงๆ เลยค่ะ สูบน้ำมามาจากรอบๆ หลอดเลือดแดง แล้วทำให้พัดผ่านเนื้อสมอง ลากเอาของเสียที่เกาะอยู่ตามใยประสาท เทไปกองรวมอีกฝั่ง แล้วขนออกไปยังช่องว่างรอบหลอดเลือดดำ แล้วให้ของเหลวพาออกสมองไป 

ระบบนี้ถูกเรียกว่า ระบบเสมือน้ำเหลืองในสมอง (Brain glymphatic system)

กลไกสำคัญที่สุดคือ ‘การสูบน้ำ’ เพราะปกติแล้ว น้ำจะผ่านเข้าเนื้อสมองตรงๆ ไม่ได้ จำเป็นต้องมี ‘ประตูขนส่งน้ำ’ ชื่อ Aquaporin-4 (AQP4) เป็นช่องผ่าน 

นั่นคือระบบนี้จะเกิดดีหรือไม่ดี ขึ้นกับว่า มีจำนวนประตู AQP4 เยอะขนาดไหน ซึ่งการออกกำลังกายนี่แหละค่ะ จะมาช่วยจุดนี้

ประโยชน์ของการออกกำลังกายต่อการกำจัดของเสียในสมอง

การออกกำลังกาย เป็นการกระตุ้นให้กล้ามเนื้อทำงานมากพอและต่อเนื่องพอ ส่งผลให้มีฮอร์โมนปลดปล่อยมาจากกล้ามเนื้อหลายชนิด ได้แก่ Irisin, IL-6, Lactate ซึ่งสามารถออกฤทธิ์ที่สมองได้ 

ซึ่งฤทธิ์หนึ่งคือ การกระตุ้นให้มีการสร้างประตูน้ำ AQP4 ติดตั้งมากขึ้น ส่งผลให้น้ำสามารถขนส่งเข้าเนื้อสมองมากขึ้นนั่นเอง

นอกจากนี้การออกกำลังกาย ยังช่วยให้เลือดไปเลี้ยงสมองมากขึ้น เวลาเลือดไหลผ่านหลอดเลือดแดในสมอง จะสร้างการกระเพื่อมของหลอดเลือด บีบอัดช่องว่างรอบหลอดเลือด เกิดความดันในการผลักน้ำผ่านประตูเข้าไปค่ะ 

จึงเป็นที่มาว่า ทำไมผลการศึกษาเชิงสถิติจึงพบว่า คนที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอ สามารถลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคสมองเสื่อมในอนาคตได้

สรุป

ออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะส่งผลให้กล้ามเนื้อปล่อยฮอร์โมน ซึ่งกระตุ้นการสร้างประตูน้ำ AQP4 ช่วยเพิ่มการไหลของระบบระบายของเสีย จึงลดตัวทำร้ายสมอง ทำให้ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดสมองเสื่อมได้นั่นเอง